بروزرسانی: 19 آذر 1404
۵ باور غلط؛ آیا غذای کنسروی ضرر دارد؟
حتما برای شما هم پیش آمده که وقتی گفتید "غذای کنسروی می خورم"، چشمان اطرافیان تان پر از شک و تردید شود. مثلا مادربزرگ با لحنی نگران می گوید: «انقدر کنسرو نخور، ضرر دارد برای سلامتت!» یا دوستان می گویند: «کمی هم غذای تازه بهتره، اینا پر از مواد نگهدارنده است.» اگر مثل من، اهل تهران و بازارهای گرم تابستان باشید، می دانید پیدا کردن مواد تازه همیشه هم آسان نیست. پس بیایید با هم ۵ تا از بزرگ ترین باورهای غلط درباره غذای کنسروی رو بررسی کنیم و ببینیم واقعاً چقدر این حرف ها صحت دارند؟
باور غلط شماره ۱: غذای کنسروی همه ویتامین ها را از بین می برد
یادمه اولین بار که مادر برایم خورشت قورمه سبزی کنسروی آورد، تمام ذهنیت من از "تغذیه سالم" به هم ریخت! اما تحقیقاتی که اخیراً خواندم نشان می دهد که فرآیند کنسروسازی، به خصوص اگر تحت حرارت و فشار استاندارد انجام شود، می تواند بخش قابل توجهی از ویتامین ها را حفظ کند. به گفته مرکز ملی مطالعات تغذیه آمریکا، حتی برخی مواد مغذی مثل لیکوپن در گوجه فرنگی کنسروی به دلیل حرارت، بهتر جذب بدن می شود! پس نگذارید این باور قدیمی، ذائقه شما را محدود کند.
باور غلط شماره ۲: همه کنسروها مضر و پر از نگهدارنده اند
فکر کنم این یکی از رایج ترین اشتباهات باشد. ممکن است شنیده باشید که غذای کنسروی یعنی پر از مواد شیمیایی و نگهدارنده های نامرئی که سلامت را به خطر می اندازند. اما واقعیت این است که کنسرو کردن یعنی حذف اکسیژن و ایجاد شرایط غیرقابل رشد برای میکروب ها. در واقع، کنسروهای استاندارد به دلیل بسته بندی محکم و فرآیند استریل شدن، نیازی به نگهدارنده های شیمیایی ندارند. موافقید که وقتی چیزی به صورت طبیعی و ایمن نگهداری شود، نیازی به افزودنی های غیرطبیعی نیست؟
باور غلط شماره ۳: غذای کنسروی باعث مسمومیت می شود
این باور واقعاً ترسناک است، اما باید با دید باز به آن نگاه کنیم. همه ما ممکن است درباره بوتولیسم (نوعی مسمومیت ناشی از سم باکتری کلستریدیوم بوتولینوم) شنیده باشیم که گاهی به غلط به کنسرو مربوط می شود. حقیقت این است که تنها کنسروهایی که به درستی استریل نشده باشند می توانند چنین خطری داشته باشند. به نقل از سازمان غذا و داروی ایران: «کنسروهای صنعتی تحت کنترل های دقیق قرار دارند و با رعایت نکات بهداشتی، ایمنی لازم را تضمین می کنند.» پس همیشه کنسروهایی تهیه کنید که برچسب نشان استاندارد دارند و به تاریخ مصرف دقت کنید.
باور غلط شماره ۴: غذای کنسروی طعم و تازگی غذا را از بین می برد
من خودم عاشق غذاهای خانگی خوش طعم هستم و اعتراف می کنم که هیچ چیز جای یه خورشت تازه و داغ نمی گیرد! اما وقتی هفته ای چند مرتبه مجبور می شوی به دلیل مشغله یا دسترسی محدود به مواد تازه، از غذاهای کنسروی استفاده کنی، متوجه می شوی که تولیدکننده های خوب چقدر سعی می کنند طعم و کیفیت محصول شان را حفظ کنند. اگر کنسروهای معتبر و تازه را انتخاب کنید، متوجه می شوید تفاوت آن قدرها هم زیاد نیست. تازه، گاهی این کنسروها می توانند نجات بخش مهمانی ها و گردش های سریع باشند؛ قبول دارید که سلامتی بیشتر از طعم فدای عجله نیست؟
باور غلط شماره ۵: غذای کنسروی فقط غذای افراد بدبخت است!
این یکی خصوصاً برای جامعه ما خیلی رایج است؛ انگار مصرف غذای کنسروی مساوی است با فقر یا بی سلیقگی. اما اگر کمی دقت کنیم، می بینیم که روز به روز اکثر خانواده ها به خاطر راحتی، صرفه جویی در وقت و حتی تغذیه متعادل، از انواع کنسروهای سبزیجات، لوبیا، کنسرو ماهی و حتی میوه بهره می برند. در واقع، غذای کنسروی اگر هوشمندانه و به اندازه مصرف شود، به هیچ وجه پایین ترین کیفیت نداره و می تواند بخشی از یک برنامه تغذیه سالم و متنوع باشد.
نکات ایمنی مهم برای مصرف غذای کنسروی
حالا که این ۵ باور غلط را کنار گذاشتیم، بهتر است کمی درباره نکات ایمنی غذای کنسروی هم صحبت کنیم. یادتان باشد که هیچغذایی بدون رعایت اصول سالم سازی نباید مصرف شود. همیشه قبل از مصرف، قوطی کنسرو را از نظر تورم، زنگ زدگی یا آسیب بررسی کنید. اگر کنسرو باد کرده یا زنگ زده بود، آن را دور بیندازید. درجه استاندارد وزارت بهداشت و سازمان غذا را چک کنید و سعی کنید کنسرو های برندهای معتبر را تهیه کنید. این توصیه ها کمک می کند تا بهترین تجربه را داشته باشید.
نتیجه گیری: غذای کنسروی، دوست یا دشمن تغذیه سالم؟
در آخر باید بگویم، غذای کنسروی نه فرشته است و نه شیطان! آن چیزی که اهمیت دارد، کیفیت محصول، روش نگهداری و میزان مصرف شماست. به عنوان کسی که سال هاست با دغدغه های تغذیه سالم در ایران زندگی می کند و خودش هم همیشه بین زندگی شلوغ شهری و مادری شاغل، سعی کرده تعادل برقرار کند، حرفم این است: بیا با باورهای غلط خداحافظی کنیم و دانش مان را درباره غذای کنسروی افزایش دهیم. این غذاها می توانند بخشی از تغذیه متعادل ما باشند. پس دفعه بعد که خواستید از یک کنسرو استفاده کنید، با خیال راحت و آگاهانه به استقبالش بروید.
پرسش های متداول درباره غذای کنسروی
- ۱. آیا غذای کنسروی به ویژه برای کودکان و سالمندان مناسب است؟
- اگر کنسروهای دارای مواد طبیعی و فاقد افزودنی های مضر را انتخاب کنید، مصرف آن ها برای تمامی سنین به ویژه کودکان و سالمندان بی خطر است. البته تنوع تغذیه و مصرف غذاهای تازه هم نباید فراموش شود.
- ۲. آیا کنسروهای ماهی ضرر دارند؟
- تنها وقتی کنسرو ماهی استاندارد باشد و به درستی نگهداری شود، مضراتی ندارد. برخی انواع ماهی کنسروی منبع خوبی از امگا۳ و پروتئین هم هستند.
- ۳. آیا مواد نگهدارنده همواره در کنسروها استفاده می شود؟
- خیر؛ فرآیند استریل و بسته بندی کنسرو به گونه ای است که نیاز به مواد نگهدارنده شیمیایی کاهش می یابد یا حذف می شود.
- ۴. کیفیت غذای کنسروی بر چه اساس تعیین می شود؟
- کیفیت بستگی به برند، مواد اولیه، رعایت استانداردهای تولید و تاریخ مصرف دارد. محصول بدون نشان استاندارد و تاریخ مصرف معتبر را نخرید.
- ۵. آیا غذای کنسروی باعث افزایش وزن می شود؟
- اگر در مصرف آن زیاده روی کنید یا محصول پرنمک و پرچرب انتخاب کنید، ممکن است اثر منفی داشته باشد، اما خود کنسرو به تنهایی باعث افزایش وزن نمی شود.
خلاصه ی مطلب در یک نگاه
| باور غلط | واقعیت |
|---|---|
| غذای کنسروی تمام ویتامین ها را از بین می برد | برخی ویتامین ها حفظ می شوند و حتی جذب برخی بهتر است. |
| تمام کنسروها پر از نگهدارنده هستند | فرایند استریل کنسرو نیاز به نگهدارنده شیمیایی را کاهش می دهد. |
| کنسروها باعث مسمومیت می شوند | اگر به درستی تولید و نگهداری شوند، ایمن هستند. |
| کنسروها طعم و تازگی غذا را می گیرند | کنسروهای باکیفیت طعم خوبی دارند و مناسب موقعیت های مختلف هستند. |
| کنسرو فقط غذای افراد کم درآمد است | کنسرو غذایی متنوع، راحت و قابل دسترس برای همه است. |
منابع: NCBI - Food Processing and Nutrient Retention, FDA - Food Safety in Home Canning, وزارت بهداشت ایران.