بروزرسانی: 19 آذر 1404
۱۰ نکته؛ تغذیه مادر شیرده برای افزایش وزن نوزاد!
آیا تا به حال فکر کرده اید چرا وزن نوزاد شیرخوار شما به خوبی بالا نمی رود؟! باور کنید، دغدغه من به عنوان مادری که خودش تجربه شیر دادن به نوزاد را دارد، کاملاً قابل درک است. وقتی یک نوزاد تازه متولد شده را بغل می کنی، تمام دلت می خواهد او سالم و پرانرژی رشد کند، نه اینکه هر بار گفت وگو با پزشک یا مراقب کودک، نگرانی تو را بیشتر کند. یکی از کلیدهای اصلی این موضوع، تغذیه مناسب مادر شیرده است که تأثیر مستقیم و شگفت آوری روی وزن گیری سالم نوزاد دارد. در این مقاله ۱۰ نکته طلایی و علمی، اما کاربردی را به شما می گویم که خودم و بسیاری از مادران به آن ها تکیه کرده ایم و قطعاً نتیجه گرفته ایم.
۱. اهمیت تغذیه مادر شیرده: وقتی می خوری، نوزادت هم می خورد!
بدانید و آگاه باشید، غذای شما همانطور که برای شما انرژی فراهم می کند، اولین منبع تأمین مواد مغذی برای نوزادتان است. تقریباً ۷۰ درصد شیر مادر از آب تشکیل شده اما آن ۳۰ درصد دیگر—شامل پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدرات ها، ویتامین ها و مینرال ها—تشکیل دهنده کیفیت و انرژی شیر هستند. مطالعات علمی از جمله مقاله منتشر شده در PMC نشان می دهد تغذیه مناسب مادر نقش تعیین کننده در تکامل شیر و کمک به وزن گیری خوب نوزاد دارد. پس این یعنی هر لقمه و هر جرعه ای که می خورید و می نوشید، مستقیماً روی سلامت و رشد آن کوچولوی دوست داشتنی تاثیر می گذارد!
۲. پروتئین را دست کم نگیرید؛ ساختمان وزن نوزاد از اینجا شروع می شود
گاهی فقط شنیدن کلمه «پروتئین» باعث می شود یاد مرغ و تخم مرغ و گوشت بیفتیم، ولی واقعیت مهم این است که پروتئین های سالم باید همیشه جزو برنامه غذایی مادر شیرده باشند. پروتئین ها نه فقط به افزایش حجم شیر کمک می کنند، بلکه کیفیت آن را هم تضمین می کنند تا نوزاد رفتار و رشد عضلانی بهتری داشته باشد. از مواد غذایی غنی پروتئین مثل گوشت بدون چربی، تخم مرغ، لبنیات کم چرب و حبوبات غافل نشوید. کلاً خودم وقتی این نکته را رعایت کردم، نوزادم تا دو ماهگی وزنی به طور پیوسته و تقریباً مناسب داشت.
۳. کربوهیدرات ها منبع انرژی فوق العاده برای مادر و نوزاد
احتمالا شما هم مثل قبل فکر می کنید که کربوهیدرات ها فقط شیرینی و نان سفید است و باید محدود شوند، اما در دوران شیردهی، مصرف منابع کربوهیدرات سالم مثل برنج قهوه ای، نان سبوس دار، سیب زمینی و جو دو سر خیلی مفید است. وقتی من کمبود کربوهیدرات داشتم، احساس ضعف و خستگی شدید می کردم و همین اتفاق می توانست بر کیفیت شیر و انرژی من و نوزادم تاثیر منفی بگذارد. پس کربوهیدرات های سالم بخشی از معادله «تغذیه برای وزن گیری نوزاد» هستند، نه دشمن شما!
۴. چربی های سالم؛ دوست رشد مغزی و چین و چروک های کمتر!
یکی از نکات طلایی که کمتر گفته می شود، اهمیت چربی های سالم در رژیم مادر شیرده است. افراد معمولا فکر می کنند چربی ها باید حذف شوند، اما نیاز است بدانید چربی های امگا ۳ و ۶ مثل آنچه در ماهی سالمون، گردو، و تخم کتان وجود دارد، برای رشد مغز و اعصاب نوزاد ضروری هستند. تحقیقات نشان داده تغذیه غنی از این چربی ها باعث افزایش IQ بچه ها و رشد بهتر می شود. البته من همیشه به مادران توصیه می کنم به جای چربی های ناسالم و سرخ کردنی، منابع طبیعی را انتخاب کنند.
۵. مایعات؛ جاده صاف کن شیر دهی
یکی از سخت ترین کارها بعد از زایمان، نگهداری آب بدن است. وقتی کم آبی داشته باشید، شیرتان هم به اندازه کافی تولید نمی شود و نوزاد کم وزن می ماند. پس نوشیدن آب کافی، سوپ های مقوی و حتی دمنوش های گیاهی ملایم برای مادر شیرده حیاتی است. من خودم همیشه یک لیوان آب پرتقال طبیعی کنار تخت داشتم و هر بار که حس تشنگی می کردم، چند جرعه می خوردم. فراموش نکنید؛ مایعات بخشی از کلید «تغذیه مادر شیرده» و افزایش وزن نوزاد هستند.
۶. مکمل ها؛ مراقب باشید اما در جای درست استفاده کنید
خیلی از مادرها توی داروخانه ها به دنبال چند قرص و مکمل برای افزایش شیر و وزن نوزاد هستند. درسته که هر کسی دوست دارد سریع تر نتیجه بگیرد، اما استفاده نابجا و بدون نظر پزشک، گاهی می تواند بدترش کند. مثلا مکمل آهن، کلسیم و ویتامین D باید با مشورت پزشک مصرف شود چون ممکن است بدن مادر به آنها نیاز داشته باشد. تجربه شخصی من می گوید، قبل از شروع هر مکملی، حتما آزمایش دهید و با متخصص تغذیه یا پزشکتان مشورت کنید تا هم سلامت خود و هم نوزادتان تضمین شود.
۷. تنوع غذایی؛ کلید موفقیت در تغذیه مادر شیرده
شاید شما هم شبیه من باشید که در روزهای اول مادر شدن، فقط یکسری غذاهای تکراری می پختید و به دنبال غذای ساده بودید. اما باید بداند که تغذیه متنوع، بخصوص در دوران شیردهی، اصل مهمی است. قرار دادن میوه های تازه، سبزیجات رنگارنگ، غلات کامل و منابع پروتئین مختلف باعث می شود بدنتان تمام ویتامین ها و مواد معدنی لازم را داشته باشد و شیرتان هم متعادل و قوی باشد. پس خلاق باشید، از خوردن یک بشقاب کدو سبز و هویج و کمی گوشت قلقلی لذت ببرید!
۸. استرس ممنوع! روان مادر، وزن نوزاد و تغذیه با هم گره خورده اند
شاید بگویید حالا دیگر صبر کن، این مقاله که درباره تغذیه است، چطور می خواهد درباره استرس حرف بزند؟ اما باور کنید ذهن مادر در تولید شیر و کیفیت تغذیه خیلی نقش دارد. استرس و فشارهای روانی می تواند ترشح شیر را کاهش بدهد و باعث شود نوزاد شما دل زده شود! من خودم در روزهای سخت، از مدیتیشن و تمرین تنفس عمیق کمک گرفتم و می دیدم چقدر آرامش باعث بهتر شیر دادن و وزن گیری نوزادم می شود. پس لطفاً به خودتان و حس و حال تان اهمیت دهید. بگذارید این کار هم بخشی از روند تغذیه خوب باشد.
۹. خواب کافی مادر؛ عنصر فراموش شده
شاید تصور کنید خوابیدن کافی به اندازه تغذیه مهم نیست، اما جالب است بدانید که پژوهش ها نشان می دهد خواب ناکافی مادر با کاهش کیفیت شیر و میزان تولید آن ارتباط مستقیم دارد. وقتی من خودم را مجبور می کردم حداقل ۶ ساعت خواب داشته باشم، روزهای بهتری را گذراندم و دلم آرام تر بود. البته می دانم که خوابیدن در دوران نوزادی کار آسانی نیست، اما حتی خواب کوتاه و قیلوله های کوتاه هم می تواند کمک کند. چون یک مادر سالم، بهترین تغذیه را برای نوزادش دارد.
۱۰. صبور باشید؛ رشد نوزاد با تغذیه صحیح، آهسته اما پیوسته است
آخرین اما مهم ترین نکته این است که دنیای نوزادان دنیای معجزه هاست، اما هر تغییری نیاز به زمان دارد. شاید شما روزها و هفته ها با دقت تغذیه کنید، اما نوزادتان وزن ایده آل نگیرد. ناامید نشوید! چون همانطور که رشد جسمی نوزاد به تدریج است، عملکرد تغذیه ای مادر هم باید همگام با آن بهبود یابد. من این جمله معروف را همیشه یادم می ماند که «صبر پیشه کن، که صبر کلید کارها است». به تغذیه خود و نوزادتان اهمیت بدهید، پزشک را در جریان بگذارید و به خودتان افتخار کنید که بهترین کار را انجام می دهید.
پرسش های متداول (FAQs)
- چگونه می توانم مطمئن شوم شیر من به اندازه کافی برای نوزادم هست؟
آسان ترین شیوه اندازه گیری وزن منظم نوزاد است. اگر نوزاد مرتب وزن اضافه می کند و عادت های نوزاد مثل ادرار کردن و فعالیت طبیعی است، شیر کافی است. در صورت شک با پزشک یا کارشناس تغذیه مشورت کنید. - آیا خوردن غذاهای خاص باعث افزایش ناگهانی وزن نوزاد می شود؟
افزایش وزن سالم و طبیعی تدریجی است و نیاز به رژیم متعادل دارد. هیچ غذایی عطف بین روزی نمیتواند معجزه کند! - آیا مکمل های خاصی برای افزایش شیر مادر توصیه می شود؟
تنها با تایید پزشک و پس از بررسی نیازهای بدن مادر. خود درمانی می تواند مضر باشد. - آیا مصرف داروهای گیاهی برای افزایش وزن نوزاد مفید است؟
برخی داروهای گیاهی ممکن است مؤثر باشند، اما قبل استفاده حتما با پزشک مشورت کنید چون ممکن است عوارض داشته باشند. - آیا استرس مادر واقعاً روی وزن نوزاد تاثیرگذار است؟
بله. استرس باعث کاهش تولید شیر می شود و تاثیر منفی روی تغذیه و وزن نوزاد دارد.
| شماره | نکته | شرح مختصر |
|---|---|---|
| ۱ | اهمیت تغذیه مادر | تغذیه مادر کیفیت و کمیت شیر را تعیین می کند. |
| ۲ | مصرف پروتئین کافی | پروتئین در رشد و وزن گیری نوزاد نقش مهمی دارد. |
| ۳ | کربوهیدرات های سالم | منبع انرژی مادر و نوزاد برای تولید شیر کافی. |
| ۴ | چربی های سالم | رشد مغز و سلامت عصبی نوزاد را بهبود می بخشد. |
| ۵ | مصرف مایعات کافی | کم آبی شیر مادر و وزن نوزاد را تحت تاثیر قرار می دهد. |
| ۶ | مکمل ها با توصیه پزشک | مصرف مکمل ها باید زیر نظر پزشک باشد. |
| ۷ | تنوع غذایی | تنوع رژیم به تامین کامل مواد مغذی کمک می کند. |
| ۸ | کاهش استرس | استرس مادر تولید شیر را کاهش می دهد. |
| ۹ | خواب کافی | خواب منظم مادر کیفیت شیر را افزایش می دهد. |
| ۱۰ | صبور بودن | رشد بردبارانه و تدریجی است؛ ناامید نشوید. |